Essential Elements of Contract करारका आवस्यक तत्वहरु

कुनैपनि सम्झौता वैध करार हुनका लागि उप्त सम्झौमा निम्न तत्वहरु हुन आवस्यक छ ।

१) दुइ पक्ष (Two Parties)

करार हुनका लागि दुई पक्षहरु हुन जरुरी छ । एक पक्षले कुनै काम गर्न वा नगर्न भनि जुन अर्थ र भाबले प्रस्ताव राखेको हो अको पक्षले पनि साहि भाव र मनासयले विना शर्त स्विकार गर्र्नु पर्दछ । यसप्रकार दुई पक्ष बिच भयको सम्झौता बैध करार बन्दछ, जसलाई कानुन द्धारा लागु गराउन सकीन्छ ।

२) सक्षम पक्ष  (Competent Parties)

करारमा सम्लग्न दुबै पक्षहरु सक्षम हुन जरुरी छ । यदि करारमा संलग्न कुनै एक पक्ष असक्षमा रहेमा त्यस्तो करारलाई शुन्य करार भनिन्छ । नेपालको करार ऐन २०५६ को दफा ३ माकस्ता व्यक्ती करार गर्न योग्य हुन्छन भन्ने व्यवस्था गरिएकोछ । नाबालक, मगज बिग्रेको, दिवालिया आदि अयोग्य पक्षहरु हुन।

३) काननी सम्बन्ध (Legal Relation)

सम्झौता गर्ने पक्षहरुले कानुनी सम्बन्ध स्थापना गर्ने मनसायका साथ सम्झौता गरेको हुनुपर्दछ । अन्यथा त्यस्ता सम्झौता बैध करार बन्न सक्दैनन ।
 कानुनी सम्बन्ध भन्नाले पक्षहरुका बिचमा अधिकार र दाइत्व सृजना हुनुलाई बुझिन्छ । यदि एक पक्षले आफनो करारिय दाईत्व पुरा नगरेमा अर्को पक्षलाईृ अदालतमा गइि पहिलो पक्ष विरुद्ध उजुर गर्ने अधिकार हुन्छ ।ं

४) स्वतन्त्र सहमती (Free Consent)

करारमा संलग्न पक्षहरु आफनो स्ववीवेक, तथा स्वइच्छा बाट प्रेरीत भइ करार गरेको हुनुपदर्छ । अन्यथा त्यस्ता उप्त करारब बैध हुन सक्दैन । स्वतन्त्र सहमतिको अभाबमा गरिएका करार मर्कापर्ने पक्षले चाहेमा निस्चित समयावधि भित्र अदालत गइ शुन्य धोषित गर्न सक्दछ ।

५) उदेश्यको बैधता (Legality of Object)

करारको उदेश्य तथा विषय बस्तु कानुन सम्मत हुनुपदर्छ । यदि कुनै करार प्रचलित कानुन विपरीत भएमा त्यस्ता करार बैध हुन सक्दैन ।

६) कानुनी प्रतिफल (Legal Consideration)

प्रतिफल करारको एक अत्यावसेक तत्व हो, जाहा प्रतिफल हुदैन त्याहा करार हुदैन । तसर्थ करारमा धेरथोर भयता पनि प्रतिफल हुनुपर्ने अनिबार्यता छ । साथसाथै प्रतिफल कानुन सम्बत समेत हुन जरुरी छ ।

७) स्पस्टरुपमा शुन्य धोषित नगरियको हुनुपर्ने (Not Expressly Declared Void)

कानुन द्धारा निशेधीत गरिएको कार्यका लागि भय सो करार सुरुदेखीनै शुन्य हुन्छ । जस्तैः जुवा बाजिका करारहरु, प्रचलित ऐन विपरीत हुनेगरिएका करारहरु

८) पुरागर्न सकिने (Possibility of Performance)

कुनैपनि करार गर्दा मानिसले पुरागर्न सक्ने हुनुपर्दछ । मानिस द्धारा पुरागर्न नसकिने प्रकृतीका करारले कानुनी मान्यता प्राप्त ह.गदैनन

९) निश्चितता (Certainty)

सम्झौताका सम्पुर्ण सर्त तथा अवस्थाहरु दुविधात्मक नभई स्पस्ट एवम निस्चित हुनुपर्दछ । जसमा करारका पक्षले काहा, के, कहिले, कसरी, कुन कुन सर्त बमोजिम गर्ने सम्पुर्ण अवस्थाहरु स्पस्टरुपमा खुलाईएको हुनुपर्दछ ।

१०) लिखित एवम पञ्जीकरण (Written & Registration)

करारको प्रकृति अनुसार मौखिक, लिखीत दुबै हुन सक्दछ । तर देसको प्रचलित ऐनले लिखीत वा पञ्जीकरण गर्नुपर्ने भनि तोकिएको अवस्थामा सोही व्यबस्था बमोजिम गरिएको हुनुपर्दछ अन्यथा कानुनी मान्यता प्राप्त गर्दैन ।

Learn Meaning of Contract